W dniu 5 czerwca 2009 roku w Dzienniku Unii Europejskiej opublikowano „Pakiet klimatyczno-energetyczny”, a wchodząca w jego skład dyrektywa UE 2009/28/WE¹ z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE, określiła krajowe cele ogólne w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2020 roku. Cel ten dla Polski wynosi 15%, podczas gdy wartość referencyjna z 2005 roku to 7,2%. W zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w użyciu energii w transporcie cel ten jest taki sam, tj. 10% w każdym państwie członkowskim.

Polska stoi więc przed wyzwaniem, które stanowi jednocześnie wielką szansę dla rozwoju gospodarczego poszczególnych regionów jak i całego kraju. Jednak rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych wymaga szeregu zmian w obowiązujących przepisach prawnych oraz stworzenia sprzyjających warunków do prowadzenia badań nad opracowywaniem i/lub doskonaleniem technologii.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego² w 2007 roku ze źródeł odnawialnych pozyskano w Polsce 208 666 TJ energii, co stanowi 6,9 % pozyskanej energii pierwotnej (3034 PJ). Najwięcej energii odnawialnej pochodzi z biomasy stałej – 91,3%. Kolejne miejsca zajmuje hydro-energia (4,1%), energia z biopaliw ciekłych (2,2%), biogazu (1,3%), wiatru (0,9%) i energia geotermalna (0,2%). Odnotowano także niewielkie ilości energii pozyskiwanej z biodegradowalnych odpadów komunalnych (0,017%) i energii promieniowania słonecznego (0,007%).

Wzrasta więc potrzeba rozwoju technologii wykorzystujących bogate zasoby biomasy, w tym biomasy z dedykowanych upraw energetycznych oraz biomasy odpadowej. Choć zmiany przepisów prawa spowodowały większe zainteresowanie budową biogazowni, dotychczas w Polsce powstało tylko kilka biogazowni rolniczych, z czego cztery zlokalizowane są w województwie pomorskim. Ministerstwo Gospodarki we współpracy z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotowuje program „Innowacyjna Energetyka – Rolnictwo Energetyczne” (ostatnia wersja dokumentu z dnia 09.07.2009 r.), którego celem jest stworzenie optymalnych warunków dla rozwoju biogazowni rolniczych.

Wiele czynników wskazuje na to, że region Polski Północnej jest szczególnie predysponowany do rozwoju energetyki biomasowej. Województwa pomorskie, zachodnio-pomorskie oraz warmińsko-mazurskie, charakteryzują znaczne zasoby biomasy leśnej oraz rolniczej, możliwe do wykorzystania dla poligeneracji (w tym, generacji energii elektrycznej, ciepła i chłodu dla potrzeb rolnictwa, np. w Gminnych Centrach Energetycznych). Ponadto, województwa te charakteryzuje duży niedobór mocy elektrycznej generowanej na ich terytorium, dlatego stanowią one idealny region dla rozwoju energetyki rozproszonej opartej na biomasie.

Na terenie Makroregionu Polski Północnej działa największy w kraju Bałtycki Klaster Ekoenergetyczny skupiający ponad 50 jednostek przemysłowych, samorządowych i naukowych. To bardzo duży potencjał nakierowany na energetyczne wykorzystanie OZE w makroregionie. IMP PAN pełni rolę Koordynatora Klastra.

Realizowanych też jest kilka projektów unijnych, w tym m.in. Bioenergy Promotion nakierowany na współpracę krajów nadbałtyckich w zakresie przetwarzania biomasy. IMP PAN jest w tym projekcie liderem modułu „BIZNES”.

Dążenie do zwiększenia produkcji energii elektrycznej (w tym z biomasy) znajduje poparcie zarówno w gremiach politycznych i samorządowych Pomorza (w tym w Urzędzie Marszałkowskim), jak i gospodarczych, np. u głównego dystrybutora energii elektrycznej w Grupie Kapitałowej ENERGA. Strategia Grupy przewiduje m.in. działania wspierające rozwój energetyki rozproszonej opartej o technologie Odnawialnych Źródeł Energii (OZE), w tym biomasę. Na przykład powołana spółka zależna Energa Biogaz ma ambitny cel wybudowania w najbliższych latach nawet do 500 biogazowni. Prof. Jan Popczyk – autor programu Innowacyjna Energetyka - Rolnictwo Energetyczne opracowanego dla Ministerstwa Gospodarki oraz przewodniczący Rady Naukowo-Technicznej przy Centrum Badawczo Rozwojowym ENERGA – pracującej na rzecz całej Grupy ENERGA, ocenia, że potencjalny rynek mikrobiogazowni (o mocy elektrycznej od 10 do 100 kW) wynosi w Polsce prawie 100 tys. sztuk.

Ogłoszenie przez NCBiR konkursu na projekty strategiczne w dziedzinie „Zaawansowane technologie pozyskiwania energii” - w tym w zakresie Zadania 4 ‘Opracowanie zintegrowanych technologii wytwarzania paliw i energii z biomasy, odpadów rolniczych i innych’ jest bardzo dużym wsparciem środowisk naukowych, samorządowych i przemysłowych lokujących swe przyszłe plany rozwojowe w obszarze kogeneracji rozproszonej opartej na odnawialnych źródłach energii, zwłaszcza na przetwarzaniu energetycznym biomasy i odpadów komunalnych i hodowlanych.

1. DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE.
2. Energia ze źródeł odnawialnych w 2007 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2008.

Energa SA

Instytut Chemicznej
Przeróbki Węgla w Zabrzu

Instytut Energetyki

Politechnika Gdańska

Politechnika Krakowska

Politechnika Śląska w Gliwicach

SYNGAZ sp. z o.o.

Uniwersytet
Warmińsko-Mazurski
w Olsztynie