Monografia Janusza Badura dotyczy postaci stosunkowo mało znanego w Europie angielskiego matematyka i fizyka Alfreda Northa Whiteheada. Jego kariera naukowa zaczęła się równolegle z epoką wielkich odkryć Einsteina, stąd też temat fizyki relatywistycznej i grawitacji zajmuje znaczną część omawianej monografii. Po opublikowaniu książki The Principle of Relativity, Whitehead w roku 1923 przechodzi na emeryturę i sięga po to, co naprawdę go interesowało – fizyczne podstawy przyrody i jej metafizyczny horyzont. Przeprowadza się do Stanów Zjednoczonych, gdzie po raz pierwszy w życiu zostaje uniwersyteckim profesorem i pisze swoje najbardziej poczytne monografie. W nowej ojczyźnie robi karierę w amerykańskim stylu – równolegle do Einsteina, staje się najsłynniejszym w latach trzydziestych filozofem przyrody. Whitehead staje się też głównym konkurentem naukowym i światopoglądowym Einsteina. Dwie tak różne indywidualności nie zawsze umiały nawiązać kontakt osobisty, nawet na gruncie amerykańskim. O fiasku pierwszych rozmów Einstein – Whitehead pisze się w rozdziale pt. O zbyt długiej dyskusji, która wysłała Einsteina do łóżka.
Główny wysiłek J. Badura dotyczy rewaloryzacji i apologetyki algebraicznego modelu grawitacji opracowanego przez Whiteheada w jego The Principle of Relativity. Model ten, oparty na szkaradnej i surowej algebrze, „przegrał” z geometrycznym modelem Einsteina, który był piękny i idealny. Przegrał już na samym początku, toteż nie dziwmy się emocjonalnemu stylowi pisarstwa Whiteheada – odnoszącego się z potępieniem do germańskiej nauki – wiemy bowiem, że Whitehead pisał to z pozycji ojca cierpiącego po stracie syna, który jako pilot RAF-u zginął nad Francją. Czytelnik próbujący rozpoznać treść The Principle of Relativity musi uporać się z dziesiątkami, jeśli nie setkami, nowych pojęć fizycznych zaproponowanych przez Whiteheada. Jest to droga przez mękę, której próbuje sprostać J. Badur, aby ostatecznie odsłonić przed czytelnikiem nagą algebrę modelu grawitacji. Jest to bezsprzecznie pierwszy w literaturze model kwantowej grawitacji. Z uwagi na powstającą (emergentną) czasoprzestrzeń jest to również model ewolucyjnego wszechświata wytworzony poprzez jednolitą relacyjność. Ta algebraiczna relacyjność stanie się później dla Whiteheada, w jego Teologii naturalnej, głównym obiektem transcendentnym – Procesowym Absolutem. Stąd tytuł monografii J. Badura Wieczysta relacyjność Whiteheada jest tytułem oddającym ducha wysiłków Whiteheada.
Prof. dr hab. Tomasz A. Kowalewski